رییس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران معتقد است: صادرات در ایران هدفمند و برنامه‌ریزی شده نیست؛ یعنی اگر یک صادرکننده چند سال زحمت بکشد و بازار هدف ایجاد کند، اما یک سال کشاورز ضرر کند و صادرات کاهش یابد، صادرات را ممنوع می‌کنند یا برای صادرات تعرفه می‌گذراند و به صورت دستوری جلوی صادرات را می‌گیرند؛ از این‌‌رو صادرات ما تداوم نمی‌یابد و بازارهای هدف صادرکننده نیز با یک دستور از دست می‌رود.
خسرو طالبی، رییس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران، در گفت‌وگو با گروه رسانه‌ای آتا (دبیرخانه اجلاس تجارت محصولات کشاورزی و غذا)، به تشریح مهم‌ترین مشکلات در حوزه صادرات محصولات کشاورزی پرداخت و بیان کرد: یکی از نکات این است که برداشت ارز صادراتی اهمیت دارد و باید انجام شود و کسی مخالف آن نیست اما باید ساز و کار این مسئله ایجاد شده باشد تا اگر صادرکننده محصولی را صادر کرد، بانک یا مسیر مطمئنی باشد که بتواند آن ارز را برگرداند.
وی در ادامه افزود: مشکل بعدی این است که در پایانه‌های صادراتی هیچ‌گونه سردخانه یا محلی برای نگهداری محصولات وجود ندارد. این در حالی است که محصولات کشاورزی مانند محصولات نفتی نیست، بلکه به سرعت فاسد می‌شود و نیاز است این محل‌ها برای نگهداری محصول ایجاد شود.
طالبی با اشاره به فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلات فرسودگی ناوگان حمل است که باید هرچه زودتر نوسازی شود. در حال حاضر از ناوگان حمل و نقل یخچال‌دار استفاده نمی‌شود و اگر در مرز مشکلی به وجود آید و محصول دیرتر از موعد مقرر به کشور مقصد برسد فاسد می‌شود. از طرفی صادرکننده اظهارنامه گرفته و اگر محصول به صورت سالم به مقصد نرسد ضرر خواهد کرد. در اینصورت صادرکننده حتی نمی‌تواند پول اصلی خودش را بازگرداند چه رسد به ارزی که باید برگرداند.
وی در ادامه بیان کرد: نکته دیگر اینکه مسئولین دولتی با کمک تشکل‌های بخش خصوصی می‌توانند در خروجی‌های مرزی امکانات لازم را پیاده‌سازی کنند که این کار، هم به نفع صادرکننده است و هم به نفع دولت و کشور. افزون بر این، چنین رویه‌ای سبب می‌شود که صادرات از حالت سنتی خارج و مدرن شود.
رییس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران گفت: مجددًا باید تأکید کنم که میان برگشت ارز محصولات کشاورزی با دیگر محصولات صادراتی مانند مواد نفتی تفاوت وجود دارد و باید این تفاوت دیده شود؛ چراکه مواد پتروشیمی یا آهن‌آلات فاسد نمی‌شوند اما محصولات کشاورزی فسادپذیر هستند و باید این نکات لحاظ شود. همچنین، صادرکننده‌ای که در اجلاس‌ها و … شرکت می‌کند باید دلار هزینه کند و باید همه اینها در برگشت ارز لحاظ شود اما متأسفانه اینچنین نیست.
طالبی بیان کرد: یک مسئله دیگر عبارت از عدم صادرات هدفمند و برنامه‌ریزی شده است؛ یعنی صادرات ما بر اساس مازاد ارز تقاضای داخلی صورت می‌گیرد. یک صادرکننده چند سال زحمت می‌کشد و بازار هدف ایجاد می‌کند و بازار محصولات را از آن خود می‌کند، اما اگر یک سال کشاورز ضرر کند و صادرات کم شود، صادرات را ممنوع می‌کنند یا برای صادرات تعرفه می‌گذراند و به صورت دستوری جلوی صادرات را می‌گیرند. از این‌‌رو صادرات ما تداوم نمی‌یابد و بازارهای هدف صادرکننده نیز با یک دستور از دست می‌رود. گاهی اوقات صادرکننده طلب‌های خود را هم به سختی می‌تواند بازگرداند؛ چراکه نتوانسته به تعهداتش عمل کند.
وی در جمع‌بندی صحبت‌های خود درباره چالش‌های صادرات در حوزه محصولات کشاورزی تصریح کرد: این مسائل باید به صورت برنامه‌ریزی شده حل شود و باید با صادرکننده‌های خوش‌نام و سابقه‌دار و انجمن‌ها و تشکل‌های اختصاصی بخش خصوصی هم‌فکری شود تا قانون مناسب آن تصویب و مشکلات حل شود.
طالبی در پاسخ به این پرسش که عمده محصولاتی نظیر سیب‌زمینی به کدام کشورها صادر می÷شود؟ گفت: عراق و افغانستان عمده‌ترین بازارهای ما محسوب می‌شوند اما مقصد محصولات فراوری شده کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند. همچنین محصولات خام نیز به کشورهایی نظیر پاکستان و کشورهای حاشیه خزر مانند ترکمنستان صادر می‌شود. در حال حاضر مصر و ترکیه رقبای ما هستند و در مورد کیفیت باید بگویم که محصولات آنها با ما قابل رقابت است. وقتی قیمت‌های آنها پایین‌تر از قیمت‌های ما باشد به راحتی با ما قابل رقابت خواهند بود.
وی در ادامه افزود: در موضوع سیب‌زمینی تولید مسئله مهمی است و پس از آن به توزیع می‌رسیم که صادرات هم در کنار آن قرار دارد. اینها نیازمند یک برنامه‌ریزی صحیح است و این برنامه‌ریزی هم محقق نمی‌شود مگر اینکه بخش دولتی با بخش خصوصی تشکل‌های اختصاصی ایجاد کنند. مثلا می‌توانند به انجمن سیب‌زمینی مسئولیت تولید و توزیع را بدهند. در اینصورت بار کاری و تصمیم‌گیری‌‌های نا‌به‌هنگام دولت کم می‌شود و از طرفی هزینه دولت هم کاهش می‌یابد. این رویه موجب می‌شود که بخش خصوصی بتواند بهتر به تولید و صادرات بپردازد اما متأسفانه در حال حاضر دولت خودش را در تقابل با بخش خصوصی می‌بیند.
طالبی تصریح کرد: در مورد سیب‌زمینی در آبان سال 1399 برای سیاست‌گذاری شش ماهی که پیش‌رو داشتیم، پیشنهاداتی دادیم اما به هیچ‌کدام توجهی نشد و هرچند وقت یکبار یک دستوری دادند و این رویه سبب شد تا نظام تولید از دست تولیدکننده بیرون آید. اما اگر بخش دولتی با بخش خصوصی تعامل داشته باشند هم بار مالی کمتری برای دولت ایجاد می‌شود و هم کارنامه عملکردها در بخش خصوصی و دولت بهتر خواهد شد.
رییس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران در انتهای صحبت‌های خود بیان کرد: تولیدکننده سیب‌زمینی اگر 50 هکتار تولید داشته باشد، یک تا دو میلیارد پول کارگر باید بدهد و این خودش موجب اشتغال‌زایی می‌شود، آن هم بدون اینکه یک ریال بار مالی روی دوش دولت داشته باشد؛ بنابراین توجه به این محصول هم موجب تولید می‌شود و هم به اشتغال‌زایی سریع کمک می‌کند. اگر صادرات آن رونق داشته باشد نیز قطعاً در حمل و نقل ما تأثیر می‌گذارد. بنابراین مسئولین باید کمک کنند تا صادرات ما بیشتر و به شکل فراوری شده صورت گیرد.